Ebook Phương pháp ăn dặm bé chỉ huy

Ăn dặm là sự thay đổi dần dần của bé, chuyển từ việc chỉ ăn sữa mẹ hoặc sữa bột sang thôi bú mẹ hoặc sữa bột. Sự thay đổi này mất tối thiểu 6 tháng nhưng cũng có thể kéo dài vài năm, đặc biệt là đối với các bé bú mẹ. Cuốn sách này viết về giai đoạn đầu của quá trình ăn dặm, bắt đầu với lần đầu tiên bé ăn dặm.

Những món ăn dặm đầu tiên – đôi khi còn được gọi là thức ăn bổ sung – không có nghĩa là thay thế sữa mẹ hoặc sữa bột, thay vào đó, sẽ bổ sung cho chế độ ăn này, để bữa ăn của bé ngày càng thêm đa dạng.

Trong hầu hết các gia đình, thời điểm ăn dặm do cha mẹ quyết định. Khi cha mẹ bắt đầu đút thìa cho bé ăn, họ cũng quyết định thời điểm và cách thức bé bắt đầu ăn dặm; khi họ không còn cho bé bú mẹ hoặc bú bình, họ quyết định thời điểm ngừng cho ăn sữa. Bạn có thể gọi đó là ăn dặm do-cha-mẹ-quyết-định. Ăn dặm do-bé-quyết-định lại khác. Phương pháp này cho phép bé dẫn dắt toàn bộ quá trình, bằng cách bé vận dụng bản năng và khả năng của mình. Bé quyết định thời điểm bắt đầu và kết thúc quá trình ăn dặm. Mặc dù việc này có vẻ kì cục, nhưng nó sẽ có ý nghĩa tuyệt đối khi bạn quan sát kĩ phương thức phát triển của bé.

Khi nghĩ đến việc cho bé tập ăn dặm, mọi người thường hình dung thấy hình ảnh người lớn cầm thìa với một vài thìa táo hoặc cà rốt xay nhuyễn. Có lúc bé sẽ háo hức há miệng để đón nhận thìa – nhưng bé cũng sẽ nhanh chóng lèo thức ăn, hất thìa, khóc hoặc không chịu ăn. Rất nhiều cha mẹ đành phải áp dụng trò chơi – “Tàu đến rồi đây!” – với nỗ lực thuyết phục bé chấp nhận thức ăn và thường là thức ăn khác với món ăn và giờ ăn của gia đình.

Tại các nước phương tây, phương pháp cho bé ăn này hiếm khi được chất vấn và hầu hết mọi người đều coi đó là lẽ thường tình, đến mức cho ăn bằng thìa trở thành phương thức thông thường để chuẩn bị ăn dặm. Các định nghĩa trong từ điển về việc cho ăn bằng thìa bao gồm: “giúp đỡ hoặc dạy (ai) quá nhiều đến nỗi người đó không tự suy nghĩ được nữa” và “đối xử (với người khác) theo cách thức ngăn cản ý nghĩ hoặc hành động tự lập.” Trong khi đó, phương pháp ăn dặm BLW khuyến khích thái độ tự tin và tính độc lập của bé bằng cách tuân theo tín hiệu của bé. Giai đoạn ăn dặm bắt đầu khi bé chứng tỏ bé có thể tự ăn, và tiến triển theo nhịp độ riêng của bé. Việc này cho phép bé làm theo bản năng để bắt chước cha mẹ và các anh chị, và phát triển kĩ năng ăn một cách tự nhiên, thú vị, đồng thời giúp bé học hỏi trong suốt quá trình.

Nếu được tạo cho cơ hội, hầu hết các bé sẽ cho cha mẹ biết rằng các bé đã sẵn sàng cho món ăn khác ngoài sữa, chỉ bằng cách cầm một mẩu thức ăn và đưa vào miệng. Các bé không cần cha mẹ quyết định khi nào nên bắt đầu ăn dặm, và bé không cần phải được đút thìa; các bé có thể tự làm được.

· Bé ngồi với cả gia đình khi đến giờ ăn, và gia nhập khi bé sẵn sàng.

· Bé được khuyến khích khám phá thức ăn ngay khi bé cảm thấy thích thú, bằng cách cầm tay – ban đầu, dù bé có ăn hay không cũng không quan trọng.

· Thức ăn được xắt thành miếng có kích thước và hình dạng phù hợp cho bé dễ cầm nắm, thay vì món ăn sền sệt hoặc tán nhuyễn.

· Bé tự ăn ngay từ đầu, thay vì được người khác đút thìa.

· Bé tùy nghi quyết định lượng thức ăn, và bé nhanh chóng mở rộng các loại thức ăn mà bé ưa thích.

· Bé tiếp tục được bú sữa (sữa mẹ hoặc sữa bột) mỗi khi bé muốn và bé quyết định thời điểm bé sẵn sàng giảm các cữ bú.

Kinh nghiệm đầu đời khi ăn dặm có thể ảnh hưởng đến cảm nhận của bé về bữa ăn trong nhiều năm sau đó, vì vậy sẽ rất có ý nghĩa khi bạn giúp các bé cảm thấy thích thú. Nhưng đối với nhiều bé và nhiều cha mẹ, ăn dặm không vui cho lắm. Đương nhiên không phải tất cả các bé đều phản đối khi được cho ăn bằng thìa theo lối truyền thống, nhưng rất nhiều bé đành cam chịu phải ăn thay vì thực sự ham thích. Mặt khác, dường như các bé được phép tự ăn và ăn chung với gia đình đều yêu thích giờ ăn.

Các em bé và trẻ nhỏ bò, đi và nói khi các bé sẵn sàng. Các dấu mốc phát triển này sẽ không đến sớm hơn và – với điều kiện bé được trao cơ hội – và cũng không muộn hơn thời điểm thích hợp với bé. Khi bạn đặt bé mới sinh xuống sàn để bé tập đá chân, tức là bạn tạo cho bé cơ hội tập lẫy. Khi bé có thể lẫy, bé sẽ lẫy. Bạn cũng sẽ tạo cho bé cơ hội tập đứng lên và bước đi. Việc này sẽ mất nhiều thời gian hơn. Nhưng nếu bạn tiếp tục cho bé cơ hội, bé sẽ làm được. Vậy thì tại sao không thể làm vậy với phương pháp cho bé ăn?

Các em bé khỏe mạnh có thể tự bú mẹ ngay khi chào đời. 6 tháng tuổi, bé có thể giơ tay cầm các mẩu thức ăn và đưa vào miệng. Nhiều năm rồi, chúng ta biết quá rõ bé có thể làm việc này, và cha mẹ được khuyến khích tập cho bé làm quen với đồ ăn nhón tay từ khi bé 6 tháng tuổi. Nhưng hiện nay có minh chứng cho thấy các bé không nên ăn mọi đồ ăn cứng trước độ tuổi này (tham khảo bên dưới). Vì các bé có thể tự bốc ăn từ lúc 6 tháng nên dường như không cần phải cho bé ăn thức ăn tán nhuyễn.

Tuy nhiên, mặc dù chúng ta biết rõ các bé có bản năng và khả năng tự ăn vào thời điểm thích hợp, nhưng đút thìa vẫn là phương pháp mà hầu hết các bé được cho ăn trong năm đầu tiên – và đôi khi kéo dài lâu hơn nữa.

Về tác giả:

Gill Rapley đã dành nhiều năm nghiên cứu sự phát triển của trẻ và phương pháp cho bé ăn. Chị có hơn 20 năm kinh nghiệm làm y tá chăm sóc bệnh nhân tại nhà riêng, đồng thời chị cũng là bà đỡ, tư vấn tình nguyện về phương pháp nuôi con bằng sữa mẹ. Khi theo học chương trình Thạc sĩ, chị phát triển lý thuyết về phương pháp ăn dặm cho phép bé tự quyết định (phương pháp ăn dặm BLW) trong khi nghiên cứu sự sẵn sàng của bé với món ăn dặm. Chị sống tại Kent với chồng và các con chị đều đã trưởng thành, và các con chị đều gắng sức chứng tỏ với mẹ rằng chúng không cần sự trợ giúp khi ăn dặm.
 
Tracey Murkett là nhà văn và nhà báo. Sau khi áp dụng phương pháp ăn dặm cho phép bé tự quyết định với con gái, chị muốn chứng minh với các bậc cha mẹ rằng giờ ăn của bé và trẻ nhỏ có thể vô cùng thú vị và không hề căng thẳng. Chị sống ở Luân Đôn với chồng và con gái 6 tuổi.